‘Nagele in Balans’ innovatief aardgasvrij dorp

Het dorp Nagele in de gemeente Noordoostpolder gaat 500 woningen op een innovatieve wijze aardgasvrij maken. In de jaren ’50 was Nagele het modernste dorp van Europa. Door deze energietransitie wil Nagele weer het duurzaamste dorp van Europa worden. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties heeft het plan geselecteerd in het kader van de stimuleringsregeling ‘proeftuinen aardgasvrije wijken’. De coöperatie Energiek Nagele heeft in 2017 het initiatief genomen om een aardgasloze en duurzame energievoorziening in het dorp te willen realiseren. De sterke bottom-up benadering resulteerde in een uniek energieconcept en kan rekenen op een breed draagvlak onder de bewoners.

In de jaren ’50 was Nagele het modernste dorp van Europa, ontworpen door de beroemdste architecten van die tijd zoals Rietveld, Van Eyck en Bakema. Om het innovatieve en experimentele karakter van Nagele in 2018 nieuw leven in te blazen, heeft de Coöperatie Energiek Nagele een landelijke prijsvraag uitgeschreven om te komen tot nieuwe, experimentele en inspirerende oplossingen op het gebied van duurzame energie. Vanwege de rijksmonumentale status van het dorp zijn de mogelijkheden voor verregaande isolatie van de woningen geen optie.

Dimensionering van de warmteopwekking
De kernoplossing werd gevonden in het opwekken van warmte op de daken van de woningen en dit te gebruiken voor verwarming en warmwatervoorziening. De overtollige warmteproductie in de zomer wordt opgeslagen in een centrale seizoensberging van waaruit tijdens de winterperiode warmte wordt onttrokken. De dimensionering van de warmteopwekking op de woningen en de energieopslag worden optimaal afgestemd op de mate waarin de afzonderlijke woningen geïsoleerd kunnen worden. Met dit innovatieve energieconcept kan het dorp binnen tien jaar gefaseerd van het aardgas af.

Bij gebruikelijke aardgasloze oplossingen, zoals grootschalige toepassing van warmtepompen en zonnepanelen, is er sprake van seizoen onbalans tussen energievraag en -aanbod waardoor het elektriciteitsnet verzwaard moet worden. Bij de inzet van de collectieve hoge temperatuur seizoensberging is de energieproductie en het verbruik in balans, waardoor er geen netverzwaring nodig is. De zon is de warmtebron voor het systeem en gaat oneindig door, de ultieme duurzame oplossing dus.

Het plan is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met initiatiefnemer Energiek Nagele, de prijswinnaars van ‘Nagele in Balans’, bestaande uit SACON architecten, BOOM, Innax en Hocosto, de gemeente Noordoostpolder, corporatie Mercatus, Vereniging Hendrick de Keyser en de bewoners en ondernemers van Nagele.

Bekijk ook dit nieuwsbericht op architectuur lokaal van 1 okt 2021